Made in Łódź

Łódź na przestrzeni ostatnich 200 lat przeżyła niezwykle intensywny rozwój – z małej, rolniczej osady stając się wielkim ośrodkiem miejskim. Rozkwitł tu przemysł, przede wszystkim włókienniczy. Wraz z jego rozwojem, w niezwykle szybki sposób wzrastała liczba mieszkańców miasta, następował także rozwój rzemiosła, handlu, nauki i kultury. Łódzka wytwórczość nie ograniczała się tylko do tekstyliów: w mieście powstawało wiele innych przedmiotów, niezbędnych w codziennym funkcjonowaniu mieszkańców miasta. Dziś są niezwykłymi świadectwami jego przeszłości. Pochodzące ze zbiorów trzech łódzkich instytucji zajmujących się dbaniem o dziedzictwo przeszłości – Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi, Muzeum Miasta Łodzi oraz Archiwum Państwowego w Łodzi – obiekty stanowią świadectwo dziejów miasta, zarówno życia codziennego, jak i dramatycznych chwil w historii; opowiadając w ten sposób historię Łodzi. Udział 3 instytucji pozwolił na pełniejsze przedstawienie łódzkiej wytwórczości: można obejrzeć obiekt powstały w danej fabryce, zobaczyć jej wizerunek. Obiekty zostały podzielone na 5 kategorii, odnoszących się do różnych aspektów życia: fotografie, przedmioty codziennego użytku, ubiór i akcesoria stroju, tekstylia użytkowe, pamiątki związane z rzemiosłem, przemysłem i handlem. Ufamy, że wysokiej jakości cyfrowe wizerunki zabytków precyzyjnie ukazujące rozmaite ich szczegóły i ważne cechy, pozwolą na komfortowe i dokładne zapoznanie się z nimi. Zapraszamy do wirtualnego rejsu po Łodzi – jej zakładach, pracowniach, fabrykach, tworzących dawny krajobraz miasta.

Fotografie

Fotografia jest podwójnie ciekawym źródłem do badań nad przeszłością Łodzi. Z jednej strony, istotne jest to, co zostało utrwalone na fotografii: życie codzienne, moda, warunki życia, obraz miasta, budownictwo i architektura, ważne wydarzenia w dziejach miasta i organizacji społecznych, politycznych czy kulturalnych w nim działających. Istotne są również same wizerunki, twarze dawnych mieszkańców miasta, Łodzian, tworzących jej historię. Drugą stronę fotografii stanowią informacje o samych zakładach fotograficznych, gdzie powstawały fotografie. Zawarte na rewersach zakładowe pieczęcie świadczą o ich autorach czy o miejscach działania zakładów. Pierwszy zakład fotograficzny w Łodzi został otwarty w 1861 r. na ul. Konstantynowskiej 3 przez Dominika Zonera. Funkcjonował on do 1901 r., prowadzony od 1881 r. przez syna Dominika, Leopolda Zonera, bardziej znanego z działalności w straży pożarnej i jako redaktora własnej gazety „Lodzer Tageblatt”. Przez pierwsze 10 lat ten zakład był jedyny w Łodzi, dopiero w 1871 r. Eliasz Stumann otworzył drugi, konkurencyjny zakład. W końcu XIX w. w Łodzi funkcjonowało 12 zakładów fotograficznych, w 1928 r. już 50. Prezentowane fotografie przedstawiają szeroki zakres tematyczny; są to zarówno fotografie portretowe, związane z robotnikami i zakładami przemysłowymi, czy też grupowe fotografie członków stowarzyszeń czy urzędników.

Przedmioty codziennego użytku

Pomimo faktu, że większość produkcji w Łodzi stanowiły wyroby włókiennicze, w mieście powstawało również wiele obiektów, z których Łodzianie korzystali na co dzień. Często były to niewielkie zakłady, produkujące zwykłe, proste rzeczy, tak zwyczajne, że łatwo o nich zapomnieć. Z drugiej strony są to powszechne w całym kraju rzeczy, które nie wszyscy kojarzą z Łodzią, jak np. gramofony. Obiekty w tej kategorii pokazują również bogactwo drobnej łódzkiej wytwórczości czy życia społeczno-kulturalnego w mieście. Przedmioty codziennego użytku są też milczącymi świadkami dramatycznej historii Łodzi w XX wieku. Pamiątki z Litzmannstadt, rzeczy powstałe w getcie są świadectwem najtragiczniejszych dni dla miasta.

Ubiór i akcesoria stroju

Wytwarzanie odzieży w naturalny sposób powiązane jest z włókiennictwem, rozumianym jako wytwarzanie tkanin i dzianin, dlatego też Łódź ma bogatą historię w tej dziedzinie. W tej części prezentowane są obiekty powstałe w dawnych, przedwojennych, łódzkich salonach modowych, a także obiekty powstałe w powojennych Zakładach Przemysłu Odzieżowego bądź Zakładach Przemysłu Dziewiarskiego. Wiele innych zakładów, bawełnianych bądź wełnianych również produkowało akcesoria stroju, jak apaszki, chustki, szale. Łódzkie zakłady tego typu były często znane w całej Polsce, a ich nazwy stały się synonimem stylu, elegancji i dobrej jakości. Wszystkim znane były nazwy „Próchnik”, „Wólczanka”, „Telimena” czy „Olimpia”, a wiele osób przechowuje do dziś z sentymentem te wyroby w swoich garderobach.

Tekstylia użytkowe

Łódź nieodłącznie kojarzy się z przemysłem włókienniczym, poprzez szybkość jego rozwoju i skalę produkcji jest to całkowicie naturalne i zrozumiałe. Już od połowy XIX w. było to centrum produkcji włókienniczej na ziemiach polskich. Prezentowane na wystawie obiekty świadczą o łódzkiej wytwórczości włókienniczej, wykorzystywanej w życiu codziennym. Są to zarówno obiekty powstałe w największych i najbardziej znanych łódzkich zakładach, jak np. Zjednoczone Zakłady Włókiennicze K. Scheiblera i L. Grohmana Spółka Akcyjna, Towarzystwo Akcyjne Wyrobów Bawełnianych L. Geyera, Widzewska Manufaktura, jak i małych, rodzinnych przedsiębiorstwach jak drukarnia tkanin Kazimierza Gumińskiego. Te tekstylia, pomimo upływu lat, zachwycają jakością wykonania, wzornictwem, intensywnymi kolorami.
widok listy widok siatki